Aminokwasy białkowe - przykłady, źródło, funkcje
Aminokwas białkowy
W przyrodzie występuje około 300 aminokwasów, jednakże zaledwie 24 z nich bierze udział w budowaniu struktur organizmu człowieka. Warto zwrócić uwagę, że niewielkie ilości białka znajdują się w wątrobie, i jest to jedyne miejsce w organizmie zwierzęcym, w którym gromadzi się białko.
Tak więc każdy człowiek wymaga stałego dostarczania białek wraz z pokarmem. Obecność w diecie odpowiedniej ilości białek warunkuje prawidłowy wzrost i rozwój organizmu, a także sprawność intelektualną, czy immunologiczną.
Aminokwasy białkowe przykłady
Aminokwasy wykorzystywane są do syntezy białek oraz hormonów – na przykład melatoniny, czy serotoniny, a także neuroprzekaźników – na przykład kwasu aminomasłowego GABA.
Ponadto są niezbędne do syntezy aktywnych peptydów, które wspomagają prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Aminokwasy dzielą się na endogenne i egzogenne.
Aminokwasy Endogenne
Aminokwasy endogenne to te, które organizm jest w stanie sobie wyprodukować w wystarczającej ilości.
Należą do nich:
- Alanina – powstaje z pirogronianiu, produktu glikolizy,
- Kwas asparaginowy – powstaje ze szczwiooctanu,
- Asparagina – powstaje z kwasu asparaginowego,
- Cysteina – powstaje z metioniny lub seryny,
- Glicyna – powstaje z choliny lub alaniny lub seryny,
- Kwas glutaminowy – powstaje z alfa-ketoglutaranu,
- Glutamina – powstaje z kwasu glutaminowego,
- Prolina – powstaje z kwasu glutaminowego,
- Seryna – powstaje podczas glikolizy,
- Tyrozyna – powstaje z fenyloalaniny.
Aminokwasy egzogenne
Aminokwasy egzogenne to te, które muszą być dostarczone wraz z pożywieniem.
Należą do nich:
- Fenyloalanina,
- Izoleucyna,
- Leucyna,
- Lizyna,
- Metionina,
- Treonina,
- Tryptofan,
- Walina.
Histydyna i Arginina
Poza tym wyróżnia się także aminokwasy warunkowo niezbędne tzw. względnie egzogenne, a więc takie, które organizm jest w stanie sam zsyntetyzować, jednakże przy niewłaściwej diecie, bądź innych zmianach metabolicznych ich synteza może być niewytaczająca, dlatego tez ważne jest ich dostarczenie z zewnątrz. Do takich aminokwasów zalicza się histydynę i argininę.
Funkcje białka
Najbardziej znaną właściwością białka są jego funkcje budulcowe. I to rzecz jasna jest fakt – białko jest głównym budulcem komórek, tkanek, narządów w organizmie. Warto jednak zwrócić uwagę, iż na tym rola białka się nie kończy.
Białko odpowiada za naprawę tkanek, przyspiesza procesy gojenia się ran, czy wytwarzanie blizn. Kolejna rola białka polega na sterowaniu procesami przemiany materii przez układy enzymatyczne np. krzepnięcie krwi, udział enzymów w eliminowaniu toksyn, czy udział w procesach obronnych ustroju (odporność organizmu).
Białko reguluje także ważne czynności życiowe przez hormony – na przykład znacząco wpływa na regulacje gospodarki energetycznej przez insulinę. Białko produkuje także przeciwciała, a więc wpływa na odporność.
Kolejna niezwykle ważna funkcja białka to funkcja transportowa, na przykład transferryna (białko) przenosi żelazo do komórek organizmu.
Źródło aminokwasów
Aminokwasy znajdują się w żywności o wysokiej zawartości białka, a więc w mięsie, rybach, jajach, serach, nasionach roślin strączkowych itp. Ponadto dobrym źródłem aminokwasów są odżywki białkowe.
Warto zwrócić uwagę, że białkiem, które lepiej wbudowuje się w ludzkie tkanki jest białko pochodzenia zwierzęcego, ze względu na podobny aminogram.