Czy cholesterol faktycznie powoduje miażdżycę? - dobry i zły cholesterol. Lipidogram - badanie, cena, co to?

2021-05-05

Wokół tematu cholesterolu powstało wiele mitów oraz niekoniecznie prawdziwych teorii. W rzeczywistości, czy naprawdę jest on taki groźny? Czy powoduje miażdżycę i choroby serca? Czym on tak naprawdę jest i jakie są jego funkcje w organizmie?

Czym jest cholesterol?

Przede wszystkim trzeba podkreślić, że cholesterol w bardzo dużej mierze jest produkowany przez organizm, a nie jedynie dostarczany wraz z dietą. Powstaje w wątrobie (85%), jelicie cienkim (ok. 8%) i w skórze (ok. 5%). Już sam ten fakt świadczy o tym, iż ma tam do wykonania pewne określone zadania.

Z cholesterolu w naszym organizmie powstają między innymi:

✓ kwasy tłuszczowe, które są niezbędne do trawienia oraz wchłaniania substancji odżywczych, a także detoksykacji organizmu,
✓ hormony kory nadnerczy, które są niezbędne do utrzymania równowagi metabolicznej, a także odporności na stres,
✓ hormony płciowe damskie i męskie, równie niezbędne, aby zachować odpowiedni stan zdrowia,
✓ skóra, ponieważ cholesterol to jeden z najważniejszych jej składników,
✓ mózg, w którym to cholesterol buduje tzw. otoczki mielinowe i chroni tym samym komórki nerwowe, co z kolei przyczynia się do prawidłowej pracy układu nerwowego,
✓ witamina Dktóra bez cholesterolu nie ma możliwości wytworzenia się.

Cholesterol nie rozpuszcza się w wodzie, dlatego też wymaga specjalnych przenośników, które umożliwiają jego transport i przemieszczanie się po organizmie. Cholesterol zatem łączy się z białkami, fosfolipidami i trójglicerydami tworząc tym samym lipoproteiny.

Do lipoprotein zalicza się:

✓ chylomikrony – największe z lipoprotein (powstają w jelicie),
✓ VLDL – lipoproteiny o bardzo małej gęstości (powstają w wątrobie),
✓ IDL – lipoproteiny o średniej gęstości,
✓ LDL – lipoproteiny o małej gęstości,
✓ HDL – lipoproteiny o dużej gęstości (powstają w jelicie, wątrobie, układzie krążenia).

Cholesterol HDL a cholesterol LDL – dobry i zły cholesterol

70% krążącego we krwi cholesterolu to lipoproteiny LDL. Lipoproetiny LDL określane są jako ,,zły cholesterol’’, jednak same w sobie nie są szkodliwe – wręcz przeciwnie.

Groźna natomiast jest lipoproteina VLDL, czyli utleniona frakcja, która powoduje stany zapalne i zmiany miażdżycowe. Z kolei o lipoproteinach HDL mówi się jako o ,,dobrych’’, dlatego że cząsteczki te odpowiadają za transport cholesterolu do wątroby.

Prawda jest taka, że zarówno HDL jak i LDL są tak samo potrzebne, z tym, że kiedy LDL spełni swoje funkcje polegające na przenoszeniu tłuszczu z wątroby do tkanek (rola niezwykle ważna, ponieważ tłuszcz jest niezbędny dla większości procesów), a następnie zamieni się w postać utlenioną, musi pojawić się HDL i zabrać go do wątroby, aby nie rozpoczął się stan zapalny.

To właśnie utleniony LDL jest tym szkodliwym, który powoduje między innymi miażdżycę.

Cholesterol a miażdżyca

Cholesterol uznawany jest za głównego winowajcę zmian miażdżycowych. Rzeczywistość jest taka, że gdybyśmy wzięli pod lupę blaszkę miażdżycową okazałoby się, że znajduje się tam utleniony LDL, a to dlatego, że zabrakło ochrony antyoksydacyjnej. Mówiąc prościej – gdy dochodzi do zwężania światła naczynia krwionośnego, a więc zjawiska typowego dla miażdżycy i powstaje tym samym blaszka miażdżycowa, cholesterol LDL ma za zadanie łagodzić powstały stan zapalny.

Niestety w wyniku braku antyoksydantów dochodzi do utleniania obecnych tam lipoprotein LDL, które już w tej formie są negatywne dla zdrowia. Można zatem powiedzieć, że głównym winowajcą powstawania zmian miażdżycowych jest brak antyoksydantów w diecie, a nadmiar utlenionych kwasów tłuszczowych (obecnych np. w żywności przetworzonej).

Lipidogram - co to

W skład lipidogramu, czyli profilu lipidowego wchodzą oznaczenia: cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji HDL, cholesterolu frakcji LDL, trójglicerydów. Rozszerzony profil lipidowy może obejmować dodatkowo: cholesterol we frakcji VLDL, IDL. Zaleca się, aby przynajmniej raz w roku profilaktycznie wykonywać zestaw podstawowych badań, w tym właśnie lipidogram.

Lipidogram – badanie

Wykonywania badania lipidorgramu raz do roku pozwala wykryć ewentualne zaburzenia we wczesnym etapie. Zasadniczo przed wykonaniem badania nie należy wprowadzać żadnych większych zmian w diecie. Chodzi bowiem o to, aby wychwycić, jak aktualny sposób odżywiania wpływa na profil lipidów we krwi. Wartość zalecana cholesterolu całkowitego wynosi <190 mg/dl, wartość granicznie wysoka wynosi 200-239 mg/dl, wartość wysoka wynosi 240 mg/dl lub więcej.

Jeżeli chodzi o frakcje HDL i LDL, ważne jest, aby ich stężenie we krwi było we wzajemnie prawidłowych proporcjach. Najkorzystniejszy jest wysoki poziom HDL, przy jednocześnie niskim poziomie LDL. Co ważne ryzyko miażdżycy, bądź zawału lepiej określa stosunek HDL do LDL, niż zawartość cholesterolu całkowitego.

Lipidogram – cena

Badanie lipidogramu to powszechne badanie, które można wykonać w większości laboratoriów. Cena różni się w zależności od rodzaju laboratorium, bądź miasta, w którym badanie ma zostać wykonane i waha się średnio od 20 do 40 złotych

Cholesterol nie-HDL

Jest to stosunkowo nowy parametr stosowany w diagnostyce laboratoryjnej. Cholesterol nie-HDL to wynik wszystkich typów tak zwanego złego cholesterolu. Jego wartość możemy uzyskać po odjęciu poziomu cholesterolu od całkowitego wyniku. Jego wynik może służyć do oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.