Jak rozpoznać niedobór witaminy C? Znaczenie witaminy C

Witamina C jest najpopularniejszą witaminą o wielokierunkowym działaniu na organizm człowieka. Poznaj jej niezastąpione właściwości oraz poważne objawy niedoboru!

Dlaczego witamina C jest ważna?

Jedną z najważniejszych funkcji biologicznych witaminy C w organizmie jest biosynteza kolagenu. Kolagen to białko budujące tkanki łączne, wśród których można wyróżnić skórę, włosy, stawy, kości i naczynia krwionośne. Witamina C odgrywa także kluczową rolę w produkcji hormonów, transmiterów oraz karnityny. Kolejną ważną funkcją witaminy C jest wzmacnianie obrony immunologicznej organizmu i ochrona komórek przed stresem oksydacyjnym. Opisywana witamina zmniejsza podatność na infekcje także dzięki swojej zdolności do uszczelniania naczyń krwionośnych.

Potencjał antyoksydacyjny witaminy C czyni ją jednym z najważniejszych przeciwutleniaczy rozpuszczalnych w wodzie. Dzięki swoim zdolnościom nie tylko ochrania komórki, ale też zapobiega powstawaniu stanów zapalnych związanych m.in. z cukrzycą typu 2, otyłością, czy chorobami serca i naczyń krwionośnych, takimi jak miażdżyca. Kwas askorbinowy wykazuje również działanie przeciwnowotworowe. Dodatkowo witamina C zwiększa przyswajanie żelaza niehemowego (obecnego w roślinach) oraz wapnia i uczestniczy w przemianach metabolicznych niektórych leków, oraz tłuszczów (np. cholesterolu do kwasów żółciowych, co skutkuje obniżeniem poziomu cholesterolu we krwi). Warto również wspomnieć o jej udziale w odbudowie tkanek podczas gojenia się ran, wsparciu w regulacji ciśnienia tętniczego, stężenia glukozy we krwi i utrzymaniu zdrowych dziąseł.

Przyczyny niedoboru witaminy C

Niedobór witaminy C obserwuje się stosunkowo rzadko w krajach rozwiniętych ze względu na stałą dostępność świeżych warzyw i owoców oraz dodatek kwasu askorbinowego do żywności.

Niedobór witaminy C może powstać w wyniku:

• nieprawidłowej diety ubogiej w warzywa i owoce
• zaburzeń odżywiania (anoreksja, bulimia)
• restrykcyjnej diety eliminacyjnej (z powodu alergii, problemów z żuciem, połykaniem, czy obniżonym apetytem w starszym wieku)
• chorób utrudniających wchłanianie (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz chemioterapia)
• nadmiernego spożywania alkoholu, narkotyków i palenia tytoniu
• licznych infekcji i stanów zapalnych w organizmie
• zażywania niektórych leków (tj. aspiryna, sulfonamidy, barbiturany)
• przewlekłego stresu i ekspozycji na zanieczyszczenia
• ciąży lub antykoncepcji hormonalnej

Objawy ciężkiego niedoboru witaminy C mogą rozwijać się miesiącami, ale warto je znać, aby w porę rozpoznać i zapobiec dalszym, groźnym skutkom braku witaminy C.

Jakie skutki ma brak witaminy C?

Pierwsze objawy niedoboru witaminy C to osłabienie organizmu, zwiększona podatność na infekcje, uczucie zmęczenia, obniżenie wydolności fizycznej, utrudnione gojenie się ran, krwawienie dziąseł. Ostatecznie brak witaminy C prowadzi do wypadania zębów, ponieważ tracą swoje umocowanie w dziąsłach. Obrzęk, ból i krwawienie może dotyczyć także stawów, których głównym komponentem jest kolagen, w którego syntezie z kolei bierze udział witamina C. Niedobór może powodować utykanie i trudności w chodzeniu związane z bólem stawów. Hipowitaminoza może też objawiać się jako zmiany na płytce paznokci, które są efektem pękania osłabionych naczynek. Zauważyć możesz zarówno czerwone plamy, jak i pionowe linie w łożysku paznokcia.

Brak witaminy c uwidacznia się również rogowaceniem włosowatym skóry, nazywanym „skórą kurczaka”. Jednym z charakterystycznych objawów niedoboru kwasu askorbinowego są także deformacje włosów. Na skutek pękania naczyń krwionośnych mieszków włosowych powstają wokół nich małe, czerwone plamki a włosy przybierają kształt korkociągu. W ujęciu długofalowym niedobór witaminy C może potęgować powstawanie zmian aterogennych, nowotworowych oraz miażdżycowych, a także podwyższać ciśnienie tętnicze krwi. Ze względu na zdolność do poprawy wchłaniania żelaza, brak witaminy C może przyczynić się do wystąpienia niedokrwistości. Dodatkowo jednym z ważniejszych objawów braku witaminy C jest szkorbut. Dowiedz się więcej na jego temat!

Co to jest szkorbut – objawy

Szkorbut to najpopularniejsza choroba wielonarządowa spowodowana niedoborem witaminy C. Nawet nazwa chemiczna “kwas askorbinowy” pochodzi od słowa scorbutus, które po łacinie oznacza szkorbut. Objawy szkorbutu, inaczej nazywanego gnilcem, wynikają z upośledzenia syntezy kolagenu i dotykają kości, stawów, dziąseł, zębów oraz naczyń krwionośnych.

Szkorbut - objawy charakterystyczne:

• samoistne krwawienia
• bóle mięśni, stawów i kości
• złamania kości
• osłabienie
• zapalenie dziąseł
• wypadanie zębów
• słabe gojenie ran
• apatia, stany depresyjne
• anemia

Niedobór witaminy C - jak mu zapobiegać?

Witamina C nie może być syntetyzowana w organizmie człowieka. Na szczęście znajdziemy ją w wielu produktach spożywczych. Ponadto jej wchłanianie z pożywienia jest naprawdę spore i waha się w granicach 70-80%.

Najcenniejsze źródła kwasu askorbinowego to:

• acerola
• rokitnik
• dzika róża
• czarna porzeczka
• cytrusy
• truskawka
• kiwi
• natka pietruszki
• papryka
• brukselka
• brokuły

Spożywając zalecaną ilość 5 porcji warzyw i owoców dziennie jesteśmy w stanie pokryć standardowe zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy, natomiast dawka zwiększona do 200 mg musi być dostarczona w postaci syntetycznej witaminy C.

Suplementacja witaminy C

Suplementy diety dostępne w aptekach to przede wszystkim produkty bazujące na kwasie askorbinowym lub aceroli w formie kapsułek, tabletek, tabletek musujących, proszków rozpuszczalnych w wodzie oraz ziołowych naparów. Rynek farmaceutyczny oferuje kwas askorbinowy w czystej postaci, z dodatkiem rutozydu, jako składnik preparatów multiwitaminowych, środków wieloskładnikowych oraz w tabletkach do ssania, np. na ból gardła. Biodostępność witaminy C z suplementów jest porównywalna do tej z pożywienia. Niemniej jednak należy pamiętać, że witaminę C również można przedawkować, co może objawiać się przede wszystkim powstaniem kamieni nerkowych.