Niedobór witaminy A - objawy, skutki, sposoby na uzupełnienie

Witamina A to potoczna nazwa całej grupy substancji chemicznych wykazujących zdolność wiązania i aktywowania receptorów retinoidowych. Należą one do substancji rozpuszczalnych w tłuszczach, więc w organizmie gromadzone są w tkance tłuszczowej oraz wątrobie. Zauważyli to już starożytni, którzy nie potrafili ekstrahować witamin i badać ich właściwości, ale wiedzieli, że kurzą ślepotę należy leczyć spożywaniem wątróbki. Co wiemy dziś na ten temat? Brak witaminy A może zaburzać funkcjonowanie narządów. Warto znać objawy i skutki jej niedoboru oraz sposoby zapobiegania. Więcej informacji w artykule!

Jaką rolę w organizmie pełni witamina A?

Witamina A najbardziej znana jest ze swojego dobroczynnego działania na skórę. Odgrywa ona ważną rolę w różnicowaniu komórek, w tym także zewnętrznych warstw naskórka, regulując jego złuszczanie i regenerację. Posiada również silne właściwości antyoksydacyjne i przeciwstarzeniowe. Z tego powodu retinol jest częstym składnikiem kosmetyków oraz preparatów dermatologicznych. Ponadto witamina A ma istotny wpływ na odbieranie bodźców wzrokowych i procesy widzenia. Dodatkowo retinol bierze udział w rozwoju komórek rozrodczych i procesach wzrostu tkanki kostnej. Wspomaga również działanie układu odpornościowego i erytropoezy.

Niedobór witaminy A - objawy

Brak witaminy A manifestuje się najczęściej problemami ze skórą. Wśród objawów niedoboru witaminy A wymienić można suchość skóry, nadmierne rogowacenie naskórka, łamliwość i wypadanie włosów oraz pogorszenie procesów gojenia się ran. Innym charakterystycznym objawem braku witaminy A jest tzw. kurza ślepota, nazywana również ślepotą zmierzchową lub nyktalopią. Zaburzenie to polega na pogorszeniu widzenia w warunkach zaciemnienia. Może dojść do upośledzenia wzroku, suchości i zgrubienia spojówek. Zwiększona podatność na infekcje wynikająca z osłabienia układu immunologicznego może również wskazywać na niedobór witaminy A. Objawy mogą obejmować także zaburzenia w miesiączkowaniu i płodności.

Jakie są skutki braku witaminy A?

Skutki niedoboru witaminy A mogą dotyczyć różnych układów oraz narządów, ponieważ retinol cechuje się szerokim działaniem na organizm. Przede wszystkim witamina A jest głównym składnikiem rodopsyny barwnikowej znajdującej się w siatkówce oka. Jest ona bardzo wrażliwa na światło, zatem przy braku witaminy A pojawia się problem z widzeniem w ciemności. Ślepoty zmierzchowej nie należy lekceważyć, ponieważ nieleczona może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku. Przez niedobór wit A może ucierpieć także skóra oraz jej wytwory. Oprócz pogorszenia jej kondycji, przez nadprodukcję keratyny w mieszkach włosowych, zwiększa się ryzyko rozwoju trądziku. Retinol bierze również udział w procesach rozrodczych. Wykazano, że brak witaminy A w organizmie hamuje rozwój plemników, czego konsekwencją może być niepłodność. Podobnie u kobiet brak retinolu może wpływać negatywnie na jakość komórek jajowych oraz implantację zarodka. Skutki niedoboru witaminy A obejmują także zwiększone ryzyko niektórych nowotworów oraz złamań kości.

Jak uzupełnić niedobór wit A?

Deficyty witaminy A najlepiej uzupełniać poprzez odpowiednio zbilansowaną dietę. W przypadku, gdy produkty spożywcze nie wystarczają do pokrycia zapotrzebowania zaleca się skorzystanie z suplementacji. Źródła pokarmowe witaminy A można podzielić na zwierzęce i roślinne.

Produkty, w których witamina A występuje w postaci retinolu to:

• masło,
• tłuste mleko i sery,
• tłuste ryby,
• jaja,
• wątróbka i podroby.

Do wegańskich źródeł witaminy A należą:

• czerwone warzywa i owoce (pomidory, papryka, wiśnie),
• pomarańczowe warzywa i owoce (marchew, bataty, dynia, morele, brzoskwinie),
• zielone warzywa liściaste (jarmuż, szpinak, sałata).

Należy jednak mieć na uwadze, że występujące w wymienionych produktach związki mają różną przyswajalność. Z tego powodu ogólną zawartość witaminy A w pożywieniu przedstawia się za pomocą równoważników retinolu. Niedobór wit A można także uzupełnić poprzez suplementację. Dostępne są preparaty w postaci kapsułek, kropel, a także kompleksy złożone z witaminą A, np. z dodatkiem innych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (D, E, K). Ważne jest, aby przed zastosowaniem suplementu z retinolem zapoznać się z zaleceniami na ulotce, ponieważ może on kumulować się w organizmie i również zagrażać zdrowiu.

Znaczenie i zapobieganie niedoborowi witaminy A

Podsumowując, witamina A odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu naszego organizmu, wpływając na zdrowie skóry, wzrok, układ odpornościowy oraz procesy rozrodcze. Jej niedobór może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak kurza ślepota, suchość skóry, zwiększone ryzyko infekcji i niepłodność. Aby zapobiegać niedoborom, warto dbać o zbilansowaną dietę bogatą w produkty zawierające witaminę A, zarówno pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. W razie potrzeby można również sięgnąć po odpowiednie suplementy diety.