Ferrytyna – czym jest, objawy niedoboru, suplementacja

Ferrytyna to białko magazynujące żelazo i służy do określania jego zawartości w surowicy krwi. Niski jej poziom lub nadmiar są szkodliwe dla organizmu, a każde nieprawidłowości w stężeniu ferrytyny mogą mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie narządów.

W niektórych przypadkach sprawdzi się odpowiednio dobrana suplementacja, jednak diagnostyka i leczenie powinny być przeprowadzane pod okiem wykwalifikowanych lekarzy. Jak zwiększyć ferrytynę w przypadku niedoboru? Czy suplement wystarczy, aby wyrównać jej poziom? Zapoznaj się z informacjami na temat ferrytyny w niniejszym artykule.

Ferrytyna – co to jest?

Jej największe stężenie znajduje się w wątrobie, szpiku kostnym oraz śledzionie, a śladowe ilości występują także w osoczu krwi. Ferrytyna jest białkiem, który występuje w komórkach organizmu i pełni w nich znaczącą funkcję. Główną jej rolą jest magazynowanie żelaza w komórkach organizmu i uwolnienie go na jego potrzeby. Organizm w momencie posiadania zbyt małej ilości tego pierwiastka, wysyła sygnał w celu uwolnienia ferrytyny. Ona następnie łączy się z transferyną – białkiem wspomagającym transport żelaza do organizmu – i kieruje go do czerwonych krwinek.

Ferrytyna odpowiada także za przechowywanie jego nadmiaru, a dzięki temu procesowi następuje zachowanie odpowiednich jej norm. Warto wiedzieć, że zarówno niski, jak i zbyt wysoki jej poziom ma negatywny wpływ na organizm i może objawiać się występowaniem problemów zdrowotnych. Należy w tym celu wykonać badanie z surowicy krwi, które pomoże określić zawartość ferrytyny, a w przypadku problemów, wdrożyć odpowiednie działanie lub wsparcie w postaci suplementu.

Badanie poziomu ferrytyny – kiedy warto wykonać?

Ferrytyna, której w organizmie jest nadmiar lub znaczny brak, objawia się pewnymi symptomami. W przypadku przekroczenia normy objawami mogą być:

• złe samopoczucie,
• zmniejszona odporność i częste łapanie infekcji,
• nieprawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego i bóle brzucha.

Szczególnie wysokie stężenie ferrytyny pojawia się w postaci stanów zapalnych, hemochromatozy czy nawet uszkodzeń wątroby i śledziony. Jakie są jednak jej prawidłowe wartości?

Normy ferrytyny dostępne są przy otrzymanych wynikach i należy pamiętać, że różnią się w zależności od płci i wieku. W celu oceny właściwego jej poziomu, lekarz zleca badanie krwi. Dzieje się to najczęściej w przypadku podejrzeń występowania anemii z powodu niedoboru żelaza lub znacznie przekroczonej normy ferrytyny. Na badanie należy udać się na czczo, mając na uwadze również zażywanie innego leku czy suplementu, które mogłyby wpłynąć na ostateczny wynik.

Warto pamiętać, aby regularnie wykonywać badania kontrolne, które pomogą wykryć, wyeliminować lub zmniejszyć ryzyko wystąpienia niepożądanych chorób. Uzyskane wyniki należy skonsultować z lekarzem prowadzącym i podjąć odpowiednie działanie. Może być potrzebne wdrożenie dobrze dobranego suplementu lub leczenia farmakologicznego. Warto wiedzieć, że od 2022 roku badania na wysokość poziomu ferrytyny wykonuje się na koszt Narodowego Funduszu Zdrowia.

Niedobór ferrytyny – najczęstsze objawy

Niski poziom ferrytyny może być spowodowany zaburzeniami wchłaniania w przewodzie pokarmowym lub przewlekłymi zapaleniami jelit. Jej niedobór oznacza również bardzo mały zapas żelaza w organizmie i może objawić się anemią. Na te czynniki wpływ mają także spore upływy krwi, na przykład u kobiet z bardzo obfitymi miesiączkami. Przeważnie w celu uzupełnienia braków ferrytyny lekarz zaleci odpowiednią suplementację, choć mogą występować także sytuacje, w której potrzebne będzie wdrożenie innego działania.

Jakie są jednak typowe objawy niedoboru ferrytyny? Do najważniejszych z nich należą:

• Bladość skóry – przy spadku normy żelaza dochodzi do obniżonej produkcji hemoglobiny, która objawia się bladym odcieniem skóry.
• Kruche paznokcie i wypadanie włosów – ferrytyna odpowiada za ich stan, a niski jej poziom prowadzi do osłabienia włosa i łamliwości paznokci. W tym przypadku może się przydać wdrożenie dodatkowego suplementu.
• Senność i zaburzenie koncentracji – żelazo jest niezbędnym pierwiastkiem odpowiadającym za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Zbyt niski jego poziom zmniejsza także transport tlenu do krwi, co skutkuje uczuciem ciągłego zmęczenia.
• Suchość skóry i zajady w kącikach ust – są częstym objawem niedoboru ferrytyny, który wynika z osłabienia błon śluzowych i małej odporności na uszkodzenia skóry.
• Krwawienie z dziąseł: poziom ferrytyny znajdujący się poniżej jej norm wpływa na osłabienie tkanek dziąseł, powodując podatność na uszkodzenia.

Brak odpowiedniej ilości najpotrzebniejszych składników odżywczych, w tym też żelaza, jest istotnym problemem oddziałującym na prawidłowe funkcjonowanie i odporność organizmu. Niski poziom ferrytyny wynikać może także z niewłaściwej diety i występować u osób z nadwagą, ponieważ mimo dostarczania pożywienia, nie stanowi on źródła ważnych mikro- i makroskładników.

Okres ciąży to także czas na podaż ważnych składników odżywczych. Niedobór ferrytyny zwiększa ryzyko niskiej masy urodzeniowej noworodka lub przedwczesnego porodu. To ważny moment na zadbanie o odpowiedni jej poziom i przykucie szczególnej uwagi do zdrowia organizmu. Ferrytyna jest także niezbędnym składnikiem w rozwoju poznawczym i neurologicznym dziecka – w przypadku znacznego niedoboru mogą występować opóźnienia w postaci rozwoju i trudności w zachowaniu. Warto w tym celu wykonać niezbędne badania, które wskazać mogą na wdrożenie odpowiedniego suplementu lub skierowanie na dalszą diagnozę.

Niski poziom ferrytyny – co robić?

Lekarz prowadzący – w przypadku wystąpienia podejrzenia niskiego poziomu ferrytyny – powinien skierować na pobranie krwi, w celu sprawdzenia zgodności stężenia z prawidłowymi jej normami. W momencie stwierdzenia niedoboru ferrytyny należy zastosować odpowiednie środki działania. Może to być dobranie właściwej suplementacji czy ułożenie zbilansowanej, zdrowej diety.

Gdy występuje znacząco niski jej poziom, lekarz powinien wprowadzić zupełnie inne środki na podniesienie ferrytyny – na przykład leczenie farmakologiczne. Warto rozważyć także poszerzenie badań o dodatkowe wartości, w celu wykluczenia innych dolegliwości – takich jak choroby tarczycy – które mogą mieć znaczący wpływ na ostateczny wynik badań. Wspomoże to dokładniejszą analizę problemu, wykluczy podejrzenia lub spowoduje podjęcie decyzji o wprowadzeniu dodatkowego suplementu diety.

Niski poziom ferrytyny – jak podnieść naturalnymi sposobami?

Zbyt małe stężenie ferrytyny może objawiać się różnymi symptomami. Aby zachować jej odpowiednie normy należy zadbać o suplementację lub zastosować inne niefarmakologiczne metody. Jak podnieść poziom ferrytyny naturalnymi sposobami? Odpowiedzialna za to będzie dobrze zbilansowana dieta, która powinna być bogata w: mięso i przetwory mięsne, ryby czy podroby. Osoby niejedzące produktów pochodzenia zwierzęcego muszą zadbać o jadłospis zawierający:

• kakao,
• rośliny strączkowe,
• natkę pietruszki,
• orzechy, pestki dyni i słonecznika,
• szpinak, buraki,
• produkty pełnoziarniste.

Warto pamiętać, że najlepiej przyswajalne są produkty pochodzenia zwierzęcego, natomiast produkty roślinne powinny być wspierane poprzez dodatkowe źródło witaminy C, występującej w świeżych owocach czy papryce. W wielu przypadkach zbilansowana dieta to za mało, aby uzupełnić normy ferrytyny – warto wtedy rozważyć wdrożenie suplementu, jakim jest ferrytyna w tabletkach.

Jakie preparaty na podniesienie poziomu żelaza?

Sposobów jak podnieść ferrytynę jest wiele – od tych naturalnych metod po zastosowanie odpowiedniej suplementacji. W przypadku stwierdzenia zbyt dużego niedoboru lekarz zaleca wdrożenie pewnych działań, na przykład leczenie farmakologiczne. Najczęściej spotykanym sposobem jest zastosowanie suplementu diety w postaci tabletki, kapsułek czy preparatu w płynie. Z produktów dostępnych na rynku najlepiej sprawdzi się suplement z żelazem chelatowanym – jest to najlepiej przyswajalna forma, mniej drażniąca przewód pokarmowy i szczególnie polecana przy dużych niedoborach ferrytyny.

Przypisy:

Kotla NK, Dutta P, Parimi S, Das NK. The Role of Ferritin in Health and Disease: Recent Advances and Understandings. Metabolites. 2022 Jun 30;12(7):609.